Άρθρα > Μελισσοπαίδεια > Γενικά

Το κλωστρίδιο Botulinum

Κυριακή 22 Σεπ 2013, 12:24 | Κώστας Μυγδανάλευρος

Ραβδόμορφα βακτήρια κάτω από ένα ηλεκτρονικό μικροσκόπιο σάρωσης (Πηγή: manbironline.com)

Το κλωστρίδιο botulinum είναι μια αναερόβια, σποριοφέρουσα ράβδος όπως αυτή φαίνεται στην  φωτογραφία, που παράγει ισχυρή νευροτοξίνη. Τα σπόρια είναι ανθεκτικά στην θερμότητα και μπορούν να επιζήσουν στα τρόφιμα που υποβάλλονται σε θερμική κατεργασία ελλιπώς ή ελάχιστα.

Αναγνωρίζονται επτά τύποι (Α, B, G, D, E, F και C) της αλλαντίασης, βασισμένοι στην αντιγονική ιδιομορφία της τοξίνης που παράγεται από κάθε τύπο. Οι τύποι Α, B, E, και F προκαλούν την ανθρώπινη αλλαντίαση. Οι τύποι G και D προκαλούν τις περισσότερες περιπτώσεις της αλλαντίασης στα ζώα. Από τα ζώα αυτά που επηρεάζονται περισσότερο είναι τα άγρια πτηνά και πουλερικά, βοοειδή, άλογα και μερικά είδη ψαριών. Αν και ο τύπος G έχει απομονωθεί από το χώμα στην Αργεντινή, κανένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του δεν γνωρίζουμε.
Δεν πρέπει να δίνουμε σε μωρά κάτω των 12 μηνών μέλι. Στα μεγαλύτερης ηλικίας παιδιά και ενηλίκους δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος.
Η τροφική αλλαντίαση, σε διάκριση με την αλλαντίαση των πληγών και την αλλαντίαση των νηπίων, είναι ένας αυστηρός τύπος τροφικής δηλητηρίασης που προκαλείται από την κατάποση των τροφίμων που περιέχουν ισχυρή νευροτοξίνη που διαμορφώνεται κατά την αύξηση του οργανισμού του κλωστηριδίου botulinum.

Η τοξίνη είναι ασταθής στην θερμότητα και μπορεί να καταστραφεί εάν θερμαίνεται στους 80ο Κελσίου για 10 λεπτά ή περισσότερο. Η επίπτωση της ασθένειας είναι χαμηλή, αλλά η ασθένεια είναι ιδιαίτερης ανησυχίας λόγου του υψηλού ποσοστού θνησιμότητας της εάν δεν αντιμετωπισθεί αμέσως κατάλληλα. Στην Ελλάδα έχουμε κατά μέσον όρο 1 ή 2 περιστατικά κατ'έτος, στενά συνδεδεμένα με τα ανεπαρκώς επεξεργασμένα κονσερβοποιημένα σπιτικά τρόφιμα ή άλλα κατά περίσταση εμπορικά τρόφιμα. Τα λουκάνικα, προϊόντα κρέατος, κονσερβοποίηση λαχανικών και τα προϊόντα θαλασσινών είναι επίσης οι συχνότεροι φορείς του κλωστηριδίου που ευθύνεται για την ανθρώπινη αλλαντίαση.

Τα σπόρια του βακτηρίου αυτού σκορπίζουν παντού στη φύση. Τα βρίσκουμε τόσο στα καλλιεργημένα όσο και στα χώματα των δασών, στα κατώτατα στρώματα των ρεμάτων, των ποταμών, των λιμνών και τα παράκτια ύδατα, σε έντερα ψαριών και θηλαστικών, όπως και στα βράγχια και σπλάχνα των καβουριών και άλλων οστρακόδερμων.

Μέχρι σήμερα έχουν αναγνωρισθεί τέσσερις τύποι αλλαντιάσεως

Ο τροφικός

Των νηπίων

Των πληγών και

Μια μορφή αλλαντίασης της οποίας η ταξινόμηση δεν έχει καθορισθεί ακόμη.

Ορισμένα τρόφιμα έχουν καθορισθεί σαν πηγές σπορίων σε περιπτώσεις αλλαντίασης νηπίων και είναι ακαθόριστης κατηγορίας. Η αλλαντίαση των πληγών δεν συσχετίζεται με τα τρόφιμα. Η τροφική αλλαντίαση είναι το όνομα της ασθένειας, που προκαλείται από την κατανάλωση τροφίμων που περιέχουν νευροτοξίνη που παράγεται από το κλωστρίδιο botulinum.

Η αλλαντίαση των νηπίων, αναγνωρίσθηκε για πρώτη φορά το 1976, έχει επιπτώσεις στα νήπια ηλικίας κάτω των 12 μηνών. Αυτός ο τύπος προκαλείται από την κατάποση των σπορίων botulinum που αποικίζουν και παράγουν την τοξίνη στο εντερικό τμήμα των νηπίων (εντερική αλλαντίαση τοξιναιμίας). Αυτό μπορεί να συμβεί από πολλές αιτίες και από διάφορες περιβαλλοντικές πηγές όπως το χώμα, το νερό των δεξαμενών, τη σκόνη και τα τρόφιμα.

Το μέλι είναι μια διαιτητική δεξαμενή των σπορίων του κλωστηριδίου botulinum που συνδέεται καθαρά με την αλλαντίαση των νηπίων, αυτό τεκμηριώνεται και από τις εργαστηριακές μελέτες αλλά και από τις επιδημιολογικές. Μέχρι το 1976 ο αριθμός των περιπτώσεων αλλαντίασης των νηπίων ήταν αρκετά υψηλός. Όταν αναγνωρίστηκε το κλωστρίδιο, μαζί με την ενημέρωση ελήφθησαν και τα απαραίτητα μέτρα.

Τώρα αναγνωρίζεται διεθνώς, με τις περιπτώσεις που αναφέραμε παραπάνω

Η αλλαντίαση των πληγών είναι η σπανιότερη μορφή αλλαντίασης. Η ασθένεια εξελίσσεται όταν μια πληγή μολύνεται από το κλωστρίδιο botulinum ή από άλλους μικροοργανισμούς. Εκεί παράγονται τοξίνες οι οποίες μέσω της ροής του αίματος οδηγούνται σε άλλες περιοχές του σώματος. Τα τρόφιμα δεν συντάσσονται σε αυτόν τον τύπο της αλλαντίασης.

Πηγή: microbewiki.kenyon.eduΗ ακαθόριστη κατηγορία αλλαντίασης περιλαμβάνει ενήλικες περιπτώσεις στις οποίες μια συγκεκριμένη πηγή τροφίμων ή πληγών δεν μπορεί να προσδιορισθεί ακόμη. Έχει προταθεί ότι μερικές περιπτώσεις της αλλαντίασης που ορίστηκε σε αυτήν την κατηγορία προκύπτουν από εντερική αποίκιση στους ενήλικες με την εσωτερική παραγωγή της τοξίνης. Τα συγγράμματα και οι μελέτες  στην ιατρική βιβλιογραφία προτείνουν την ύπαρξη μιας μορφής αλλαντίασης παρόμοιας με την αλλαντίαση των νηπίων, αλλά με εμφάνιση στους ενήλικες. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι ασθενείς υποβλήθηκαν σε χειρουργικές επεμβάσεις, διότι τα κλωστρίδια είχαν νεκρώσει την χλωρίδα του εντέρου και αποίκιζαν σε άλλο τμήμα εντέρου. Τους αφαίρεσαν το κομμάτι του εντέρου που υπήρχε το πρόβλημα ή υποβλήθηκαν σε μεγάλες αντιβιοτικές θεραπείες.

Συμπτώματα
Μια πολύ μικρή δόση τοξίνης μπορεί να προκαλέσει την ασθένεια του ατόμου που θα την δεχτεί. Η αρχή των συμπτωμάτων στην τροφική αλλαντίαση είναι συνήθως 18 έως 36 ώρες μετά την λήψη των τροφίμων που περιέχουν την τοξίνη, αν και έχουμε περιπτώσεις  που ποικίλουν από 4 ώρες έως 8 ημέρες. Τα πρόωρα σημάδια της δηλητηρίασης αποτελούνται από χαρακτηριστική κόπωση, αδυναμία και ίλιγγο, που ακολουθούνται συνήθως από την προοδευτική δυσκολία στην ομιλία και την κατάποση. Άλλα συμπτώματα μπορεί να είναι η δυσκολία στην αναπνοή, ο τυμπανισμός της κοιλιάς και η δυσκοιλιότητα.

Τα κλινικά συμπτώματα της αλλαντίασης των νηπίων είναι η δυσκοιλιότητα που εμφανίζεται ξαφνικά, η άρνηση για φαγητό, υπνηλία, αδυναμία, πιθανόν κάποιοι εμετοί, κλάμα, με ξαφνικές έντονες αλλαγμένες κραυγές. Η συνιστώμενη θεραπεία είναι πρωτίστως να το αντιληφθούμε νωρίς. Δεν συστήνεται αντιμικροβιακή θεραπεία. Η αλλαντίαση των νηπίων εντοπίζεται με την παρουσία των τοξινών στην καλλιέργεια κοπράνων των νηπίων.

Πηγή: www.chinaaseansps.comΑν και η αλλαντίαση μπορεί να εντοπισθεί από τα κλινικά συμπτώματα μόνο, η διαφοροποίηση από άλλες ασθένειες μπορεί να είναι δύσκολη. Ο αμεσότερος και αποτελεσματικότερος τρόπος να επιβεβαιωθεί η κλινική διάγνωση της αλλαντίασης είναι στο εργαστήριο, να καταδειχτεί η παρουσία της τοξίνης στην εξέταση ούρων ή κοπράνων του ασθενή ή στα τρόφιμα που ο ασθενής κατανάλωσε.

Οι τύποι των τροφίμων που περιλαμβάνουν την αλλαντίαση ποικίλουν σύμφωνα με τις συνήθειες συντήρησης και κατανάλωσης των οικιακών τροφίμων από περιοχή σε περιοχή της χώρας μας. Όποια δεν βράζουν κανονικά, επιτρέπουν την επιβίωση των σπορίων, αν και πριν την κατανάλωση από τον αγοραστή δεν βραστεί τότε σίγουρα η συνέχεια έχει σύνδεση με την αλλαντίαση. Σχεδόν οποιοδήποτε τρόφιμο δεν είναι πολύ όξινο, με πάνω από 4, 6 το pH του, βοηθά στην αύξηση της τοξίνης που παράγει το κλωστρίδιο botulinum.

Η τοξίνη αυτή έχει βρεθεί σε μια ιδιαίτερη ποικιλία τροφίμων, όπως είναι το κονσερβοποιημένο καλαμπόκι, τα πιπέρια, τα πράσινα φασόλια, οι σούπες, τα τεύτλα, το σπαράγγι, τα μανιτάρια, οι ώριμες ελιές, το σπανάκι, το ψάρι τόνος και σολομός, το κοτόπουλο και τα συκωτάκια του, τα κονσερβοποιημένα κρέατα, το λουκάνικο, ή γεμιστή μελιτζάνα τουρσί, ο αστακός και τα ψάρια (καπνιστά και παστά). 

Όλοι οι άνθρωποι ανεξαρτήτου ηλικίας θεωρούνται ευαίσθητοι στην τροφική δηλητηρίαση. Οι επιπτώσεις από την ασθένεια είναι μικρές, αλλά το ποσοστό θνησιμότητας είναι υψηλό εάν δεν αντιμετωπισθεί κατάλληλα. Η τοξίνη botulinum προκαλεί σιγά σιγά την παράλυση του ασθενή αφού χτυπά και το νευρικό σύστημα του ανθρώπου, συνήθως αρχίζει από τα μάτια και το πρόσωπο, το λαιμό, το στήθος, και τα άκρα. Η ενέργεια της μηχανικής βοήθειας και υποστήριξης του ασθενούς με οξυγόνο ενδείκνυται. OK

Το κείμενο είναι γραμμένο από τον μελισσοκόμο Κ. Μυγδανάλευρο και αναρτήθηκε για πρώτη φορά στις 16 Μαρτίου 2006 στο site melissokomos.com

Τελευταία τροποποίηση: 03/11/2014, 17:36

Διαβάστε ακόμη:

Αρισταίος ο πρώτος μελισσοκόμος
Γιος του θεού Απόλλωνα και της Νύμφης Κυρήνης (κόρης του βασιλιά των Λαπιθών Υψέα και εγγονή του Θεσσαλού θεού-ποταμού Πηνειού). Μια μέρα που η Κυρήνη κυνηγούσε σε κάποια κοιλάδα του Πηλίου, ο Απόλλωνας την είδε, την ερωτεύθηκε, την άρπαξε επάνω στο χρυσό άρμα του και την πήγε...

Η μελισσοκομία κατά την αρχαιότητα
Μέσα σε ήλεκτρο (κεχριμπάρι) καθώς επίσης και σε ανασκαφές γεωλόγων και παλαιοντολόγων ευρέθησαν απολιθώματα μελισσών. Η ηλικία ορισμένων εξ αυτών περνά τα 80 εκατομμύρια έτη (Κριτιδική περίοδος). Η εμφάνιση τόσο στο μέγεθος αλλά και στα λοιπά γνωρίσματα....

Τι συμβαίνει κατά το τσίμπημα
Όταν σας κεντρίσει (τσιμπήσει) μια μέλισσα το πιο σημαντικό πράγμα που πρέπει να κάνετε είναι να μην πανικοβληθείτε, αλλά να κρατήσετε την ψυχραιμία σας και να αντιδράσετε σωστά για την άμεση αφαίρεση του κεντριού της μέλισσας.

Γιατί μας τσιμπάνε οι μέλισσες
Οι μέλισσες-φρουροί της κυψέλης έμαθαν να ελέγχουν όλες τις κινήσεις εντόμων, ζώων και ερπετών που γίνονται μπροστά από την κυψέλη, αντιδρούν σε όλες τις κινήσεις ανιχνεύοντας τον αέρα για τυχόν μυρωδιές ή φερομόνες που...

Τοπική αντίδραση από τσίμπημα μέλισσας
Μετά το τσίμπημα των μελισσών ή κάποιων άλλων εντόμων (μυρμήγκια, σφήκες κ.α.), παρουσιάζονται κάποιες αντιδράσεις από το δηλητήριο που εισέρχεται στον οργανισμό μας. Σ΄αυτό το άρθρο περιγράφουμε την τοπική αντίδραση.

Αλλεργικό σοκ
Είναι πιθανό να έχετε αλλεργία στα τσιμπήματα των μελισσών. Όταν αυτό σας συμβεί τότε αμέσως και απαραίτητα χρειάζεστε ιατροφαρμακευτική φροντίδα, αλλά προσπαθήστε όσο μπορείτε να μην πανικοβληθείτε.

Σχόλια