Άρθρα > Μελισσοκομία > Μαθήματα

9. Τροφές των μελισσών

Πέμπτη 5 Φεβ 2015, 19:10 | Κώστας Μυγδανάλευρος

Συλλογή νέκταρος από άνθος κολοκυθιάς (Cucurbita)

Σε αναζήτηση τροφής οι μέλισσες μπορούν να διανύσουν μεγάλες αποστάσεις. Κάποιες φορές όταν η πηγή τροφής ευρίσκεται μακριά από το μελισσοκομείο, ξεπερνούν τα χίλια μέτρα για την συλλογή της.

Για το τάισμα των προνυμφών τους συλλέγουν τη γύρη και το νέκταρ, τα οποία αποθηκεύουν στις κηρήθρες σε διαφορετικά σημεία.

Νέκταρ
Το νέκταρ είναι μια γλυκιά ρευστή ουσία που παράγουν τα λουλούδια, για να προσελκύσουν έντομα, μέλισσες και πουλιά τα οποία θα βοηθήσουν στην επικονίαση τους.

Οι μέλισσες ρουφούν το νέκταρ και το αποθηκεύουν στον προστόμαχο τους ή κοινωνικό στομάχι. Επιστρέφοντας στην κυψέλη, βγάζουν από τον προστόμαχο σταλιά σταλιά το νέκταρ και το διαμοιράζουν στις νεαρές οικιακές μέλισσες, το φαινόμενο αυτό λέγεται τροφάλλαξη. Οι οικιακές μέλισσες αφαιρούν μέρος του νερού, κατακρατούν κάποια ποσότητας λεπτής γύρης που περιέχει, το αναμιγνύουν με ένζυμα και το αποθηκεύουν στα κελιά, εκεί παραμένει εκτεθειμένο στον αέρα για κάποιο χρονικό διάστημα μέχρι να εξατμιστούν οι όποιες ποσότητες ύδατος υπάρχουν και αφού το κάνουν να περιέχει κάτω από 17 έως 18% υγρασία, το σφραγίζουν με ένα λεπτό στρώμα κεριού και το κρατούν για μελλοντική τους χρήση. Έτσι συλλέγουν, επεξεργάζονται, δημιουργούν και αποθηκεύουν το μέλι.

Γύρη
Η γύρη είναι το αρσενικό γενετήσιο υλικό για την διαιώνιση όλων περίπου των φυτών στον πλανήτη μας. Τη βρίσκουμε πότε να είναι κολλώδης, πότε μεγαλόσχημη, πότε ανάλαφρη να μεταφέρεται σε μεγάλη απόσταση σαν σύννεφο (ειδικά στα πευκόδαση), σε διάφορα σχήματα και χρώματα. Οι ιδιότητές της όμως παραμένουν πάντα οι ίδιες.

Καθώς οι μέλισσες κινούνται από λουλούδι σε λουλούδι, μεταφέρουν την γύρη που είναι κολλημένη στα τριχίδια του σώματός τους, και επικονιάζουν αμέτρητα είδη φυτών, για την δημιουργία καρπών, φρούτων, λαχανικών, συμβάλλοντας στην διατήρηση και αύξηση της χλωρίδας του πλανήτη μας.
Το σώμα των μελισσών καλύπτεται με αμέτρητα μικρά τριχίδια, ακόμη και στα μάτια τους υπάρχουν μικρές τρίχες, όλες είναι όργανα που χρειάζονται για την επιβίωση τους.

Συλλέκτρια γύρης σε άνθος του φυτού Βερμπάσκο (Verbascum sinuatum)Κατά την επίσκεψη των μελισσών στα λουλούδια, κινούνται γρήγορα, σπρώχνουν το σώμα τους πότε χαμηλά και πότε ψηλά ανάμεσα στους στήμονες για την ανεύρεση και συλλογή νέκταρος. Κατά την διαδικασία αυτή, κολλάνε γυρεόκοκκοι που πέφτουν από τους γυρεοδότες στήμονες, στις μικρές τρίχες που καλύπτουν το σώμα τους. Με αυτό τον τρόπο μεταφέρουν από το ένα άνθος στο άλλο την γύρη και γίνεται η επικονίαση των φυτών.

Ταυτόχρονα όμως, στο σώμα των μελισσών παραμένουν ποσότητες γυρεόκοκκων. Οι μέλισσες με τα δυο πρώτα ζεύγη ποδιών χτενίζουν αυτούς τους μικρούς κόκκους γύρης από όλο το σώμα τους. Στην συνέχεια τους σαλιώνουν για να κολλάνε και τους στερεώνουν στις δυο θήκες γύρης του τρίτου ζεύγους των ποδιών τους, σιγά σιγά και κατά την διάρκεια της συλλογής σχηματίζονται δύο μικροί βόλοι γύρης. Οι θήκες γύρης είναι έτσι φτιαγμένες που όσο και να μεγαλώσουν οι βόλοι κατά την συλλογή δεν πέφτουν στην διάρκεια της πτήσης και μεταφέρονται με σιγουριά στην κυψέλη. Εκεί οι συλλέκτριες οδηγούνται στα πλαίσια γύρης και αρχίζει η διαδικασία αποθήκευσης της.

Η μέθοδος αποθήκευσης είναι αξιοπρόσεκτη και αξιέπαινη. Κατά την διάρκεια της εναπόθεσης μέσα στα κελιά δεν πρέπει ανάμεσα στους βόλους γύρης να υπάρχουν κενά. Τα κενά σημεία εγκυμονούν κινδύνους. Η ύπαρξη οξυγόνου ευνοεί την ανάπτυξη στους μύκητες και μικροοργανισμούς που αλλοιώνουν και χαλάνε ή μουχλιάζουν την γύρη.

Για να μην συμβούν τα παραπάνω, οι μέλισσες βρέχουν την γύρη με το σάλιο τους (που εμπεριέχει ένζυμα και δεν επιτρέπει την βλάστηση της, αλλά και την ανάπτυξη κάποιων μικροοργανισμών) την πλάθουν και την συμπιέζουν με τα κεφάλια τους στα κελιά σε τέτοιο βαθμό που αφαιρείται το οξυγόνο και έτσι δεν υπάρχει κίνδυνος αλλοίωσης της.

Σε μέρη και περιοχές που υπάρχει υγρασία, την γύρη που συλλέγουν μετά τον Αύγουστο και την προορίζουν για χειμερινή χρήση, την σκεπάζουν με ένα λεπτό στρώμα μελιού για να την προφυλάξουν από την μούχλα και την περαιτέρω αλλοίωση της.

Συλλέκτρια προσεγγίζει τα άνθη του φυτού καμπανούλα (Campanula versicolor) για συλλογή γύρηςΔιατροφικά στάδια στην ζωή των μελισσών

Κατά την περίοδο των τριών πρώτων ημερών, όπου η μέλισσα είναι ακόμη σε μορφή αυγού κολλημένο στον πυθμένα του κελιού, δεν τρέφεται από εξωτερική πηγή, απλά εσωτερικά γίνεται η διαίρεση και η αύξηση με πολλαπλασιασμό των κυττάρων.

Βασιλικός Πολτός,  πολλαπλασιασμός κυττάρων

Την τέταρτη και πέμπτη ημέρα (24 έως 48 ώρες σαν προνύμφη) τρέφεται με μια μικρή στάλα βασιλικού πολτού που απλώνουν οι νεαρές εργάτριες μέλισσες, στον πυθμένα του κελιού, αυτός βοηθά στην ταχεία ανάπτυξή της.

Εργατικός Πολτός, δημιουργία εξωσκελετού

Μετά και επί τέσσερις ημέρες και μέχρι να σφραγιστεί το κελί της, τρέφεται με τον εργατικό πολτό που είναι μείγμα γύρης και αραιωμένου μελιού με νερό.

Μέλι, απόκτηση ενέργειας

Την πρώτη ημέρα σαν νύμφη (πλήρες έντομο), η μέλισσα με την έξοδο της από το κελί τρέφεται με μέλι.  Πάντα οδεύει προς τα επάνω για να φτάσει στα στεφανώματα, όπου υπάρχουν τα κελιά με το μέλι για να τραφεί. Το ίδιο συμβαίνει και με την βασίλισσα, μετά την έξοδό της από το βασιλικό κελί της ανεβαίνει προς τα στεφανώματα για να τραφεί μόνη της. Το πρώτο γεύμα που κάνει είναι από μέλι, μετά αρχίζουν να έρχονται τα πλούσια γεύματα του βασιλικού πολτού.

Τον κηφήνα την πρώτη στιγμή που εξέρχεται από το κελί του τον ταΐζουν και αυτόν με μέλι οι εργάτριες μέλισσες. Μετά από μερικές ώρες μπορεί και παίρνει μόνος του μέλι από τα ανοικτά κελιά μελιού.

Άλλες κατανομές τροφής
Μέρος του νέκταρος που κουβαλάνε οι συλλέκτριες καταλήγει στο δικό τους στομάχι, όπως και μέρος του νέκταρος που επεξεργάζονται οι εργάτριες μέσα στην κυψέλη κατακρατείται από τα στομάχια τους, τόσο για την διατροφή τους αλλά και για κάποια συστατικά αναγκαία για τον οργανισμό τους.
Η έλλειψη γύρης για μεγάλες περιόδους στην κυψέλη, αναγκάζει τις εργάτριες να αφαιρούν από το σώμα τους πρωτεΐνες για να ταΐσουν τις προνύμφες, με αποτέλεσμα να πεθάνουν, αφού πρώτα μικρύνει το μέγεθός τους
Οι συλλέκτριες που κουβαλάνε το νέκταρ όσο και οι υπόλοιπες ηλικίες των μελισσών στο εσωτερικό της κυψέλης που δέχονται το νέκταρ για να το μετατρέψουν σε μέλι, τρέφονται με την γύρη που ευρίσκεται σε μικρούς κόκκους μέσα στο νέκταρ. Ο μηχανισμός καθαρισμού του νέκταρος στο στομάχι των μελισσών που κατακρατεί αυτήν την γύρη, τις δίνει αρκετή ποσότητα για να συντηρείται και να γίνεται πιο ισχυρός ο εξωσκελετός τους.

Την περίοδο που οι νεαρές εργάτριες πλάθουν τον εργατικό πολτό, τρέφονται με μεγάλες ποσότητες γύρης, που τους αρκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Κατά την διαδικασία ταΐσματος της βασίλισσας με βασιλικό πολτό, πάντα υπάρχει περίσσευμα στα στοματικά μόρια των νεαρών εργατριών, με αποτέλεσμα οι υπόλοιπες μέλισσες που ευρίσκονται κοντά, να τον παίρνουν.

Η γύρη που τρέφονται οι μέλισσες είτε με τον ένα τρόπο είτε με τον άλλο μετατρέπεται σε πρωτεΐνη και αποθηκεύεται στον οργανισμό τους. Η απώλεια πρωτεϊνών εγκυμονεί κινδύνους για το σώμα των μελισσών. Είναι γνωστό σε όλους ότι η έλλειψη γύρης για μεγάλες περιόδους στην κυψέλη, αναγκάζει τις εργάτριες να αφαιρούν από το σώμα τους πρωτεΐνες για να ταΐσουν τις προνύμφες, με αποτέλεσμα να πεθάνουν, αφού πρώτα μικρύνει το μέγεθός τους.

Τελευταία τροποποίηση: 13/4/2015, 12:46

Διαβάστε ακόμη:

1. Αγορά μελισσοσμηνών
Καλό είναι να τα βρει με τον εαυτό του ο κάθε νέος και νέα μελισσοκόμος, δηλαδή τι ακριβώς θέλει, να αγοράσει μελίσσια για να πάρει μέλια στην πρώτη ανθοφορία, ή να πάρει μικρά και να τα μεγαλώσει για να μάθει και να...

2. Ο αρχάριος και το ξεκίνημα
Πριν το ξεκίνημα, η ενημέρωση είναι το Α και το Ω για τον νέο ή την νέα που θέλει να ασχοληθεί με τις μέλισσες, αγοράζοντας δυο τρεις κυψέλες, πως πρέπει να έχει κατά νου ....

3. Αποφυγή λαθών στην Μελισσοκομία
Δεν μπορούμε να συνεχίζουμε τα λάθη και τις παραλείψεις ασκώντας την τέχνη της Μελισσοκομίας, δεδομένου ότι πρέπει να δοκιμάζουμε και να εξετάζουμε με προσοχή όλες τις υπάρχουσες μεθόδους και τεχνικές. Τα λάθη μπορούν να αποφευχθούν όταν τα πάντα γίνονται με προσοχή και μελέτη.

4. Η κυψέλη
Οι μέλισσες της οικογενείας mellifera mellifera είναι κοινωνικά έντομα και ζούνε πολλά μαζί σε κοινόβιο, δημιουργώντας έτσι ένα πολυπληθές σμήνος, μια μεγάλη κοινωνία η οποία λειτουργεί οργανωμένα, με τάξη και ρυθμό.

5. Αισθήσεις μελισσών
Η όσφρηση της μέλισσας είναι μεγάλη, περίπου 10 φορές οξύτερη από την όσφρηση του ανθρώπου και 3-4 φορές από του σκύλου. Μπορεί να ανιχνεύει οσμές από μεγάλες αποστάσεις, αλλά και απειροελάχιστες ποσότητες στον αέρα.

6. Το σώμα των μελισσών
Όπως στα διάφορα έντομα έτσι και στις μέλισσες το σώμα τους χωρίζεται σε τρία μέρη: Το κεφάλι, τον θώρακα και την κοιλιά. Στο κεφάλι της ευρίσκονται αισθητήρια όργανα. Ο θώρακας περιέχει τα πόδια και τα φτερά. Η κοιλιά περιέχει τα όργανα για την πέψη και την αναπαραγωγή.

Σχόλια