Άρθρα > Μελισσοπαίδεια > Γενικά

Γιατί μας τσιμπάνε οι μέλισσες

Πέμπτη 19 Σεπ 2013, 09:46 | Κώστας Μυγδανάλευρος

Θα περάσει πολλά στάδια μέχρι να φτάσει σε σημείο να μας τσιμπήσει μια μέλισσα

Οι μέλισσες-φρουροί της κυψέλης έμαθαν να ελέγχουν όλες τις κινήσεις εντόμων, ζώων και ερπετών που γίνονται μπροστά από την κυψέλη, αντιδρούν σε όλες τις κινήσεις ανιχνεύοντας τον αέρα για τυχόν μυρωδιές ή φερομόνες που ταυτόχρονα μπορεί να είναι και σήματα συναγερμού άλλων μελισσών ή μελισσών-φρουρών διπλανών κυψελών. Παρακάτω περιγράφεται σαν παράδειγμα το πλησίασμα ενός ανθρώπου σε μια κυψέλη.

Το στάδιο της προειδοποίησης
Οι μέλισσες-φρουροί αντιδρούν στο εξωτερικό ερέθισμα που λαμβάνουν παίρνοντας μια θέση που το σώμα τους στην αρχή είναι σηκωμένο στα πίσω πόδια, τα στοματικά τους μόρια ανοικτά και οι κεραίες τους τεντωμένες εμπρός για να λάβουν τα σήματα εκείνα που θα τις δώσουν την αφορμή για την επόμενη κίνηση (αυτή την στάση έχουν και για τις σφήκες). Ο άνθρωπος πλησιάζει πιο πολύ, τότε οι μέλισσες-φρουροί δέχονται το ερέθισμα σαν ισχυρό και αυτό φαίνεται καθαρά γιατί οι μέλισσες-φρουροί ανασηκώνουν την κοιλιά ψηλά κάποιες φορές με το κεντρί τους να προεξέχει, τις κεραίες τους κυρτές και να κουνάνε τα φτερά τους με δύναμη.
Ο άνθρωπος από τον φόβο του αρχίζει να παράγει από τους πόρους του σώματος του πολύ μικρές ποσότητες ιδρώτα που, εξατμιζόμενος, λειτουργεί σαν φερομόνη. Αυτή η φερομόνη εξαγριώνει πιο πολύ τη μέλισσα-φρουρό.
Το στάδιο της δραστηριοποίησης
Το πιο μεγάλο ερέθισμα έχει σαν αποτέλεσμα η μέλισσα-φρουρός να δραστηριοποιήσει όλη την κυψέλη, παρακινώντας και άλλες μέλισσες να δράσουν σαν φρουροί. Αυτό επιτυγχάνεται με το να μπαινοβγαίνει στην κυψέλη, σηκώνοντας και αποκαλύπτοντας το κεντρί από το σκέπασμά του. Το κεντρί, που πλέον είναι ορατό, απελευθερώνει φερομόνη συναγερμού η οποία απλώνεται σε όλη την κυψέλη.

Με τον εξαερισμό που παθαίνει από το πολύ έντονο, και για αυτό το σκοπό, κούνημα των φτερών της, οι μέλισσες μέσης ηλικίας τίθενται πλέον σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης και αρχίζουν από όλα τα μέρη της κυψέλης που βρίσκονται να οδηγούνται προς την έξοδο της. Φτάνοντας εκεί αρχίζουν και αυτές να παίρνουν την συγκεκριμένη θέση με την κοιλιά ψηλά και το κεντρί έξω, πλην όμως δεν γνωρίζουν ακόμη ούτε την κατεύθυνση που πρέπει να ακολουθήσουν για να επιτεθούν ούτε τον εχθρό τους. Περιμένουν την μέλισσα-φρουρό να τους υποδείξει το σημείο που πρέπει να επιτεθούν για να αναχαιτίσουν τον εισβολέα.

Το στάδιο του εκφοβισμού ή της πρώτης επίθεσης.
Η μέλισσα-φρουρός ερευνά για την πηγή των συγκεκριμένων ερεθισμάτων που δέχτηκε και τα οποία έγιναν αφορμή της όλης αναταραχής. Πρώτη αυτή απογειώνεται και επιτίθεται, πολλές φορές για εκφοβισμό ή για εντυπωσιασμό. Ό άνθρωπος που βλέπει την μέλισσα να πετά γύρω του με έντονο βουητό και πλησιάζοντας πολύ κοντά στο σώμα και στο πρόσωπο του προσπαθεί κουνώντας τα χέρια του να την αποφύγει. Ταυτόχρονα από τον φόβο του αρχίζει να παράγει από τους πόρους του σώματος του πολύ μικρές ποσότητες ιδρώτα που, εξατμιζόμενος, λειτουργεί σαν φερομόνη. Αυτή η φερομόνη εξαγριώνει πιο πολύ τη μέλισσα-φρουρό και τα πράγματα μπαίνουν στο τελευταίο στάδιο που είναι:

Το στάδιο της γενικής επίθεσης
Η μέλισσα-φρουρός κάνει το σώμα της να αναπτύξει την ταχύτητα που πρέπει αφήνοντας την ανάλογη ποσότητα φερομόνης που θα οδηγήσει και άλλες μέλισσες στο σημείο εκείνο που αυτή τελικά επιτίθεται και καρφώνει το κεντρί της. Έτσι και γίνεται, όταν σε μια έκταση μιας παλάμης μας τσιμπάνε πολλές μέλισσες μαζί.
Όλες οι ράτσες των Ευρωπαϊκών μελισσών είναι από την φύση τους ήμερες, δεν κεντρίζουν χωρίς λόγο.
Η επίθεση αυτή καθ'αυτή γίνεται τις περισσότερες φορές στο τριχωτό της κεφαλής. Η μέλισσα που πρώτο-επιτίθεται, μπλέκει στα μαλλιά και προσπαθεί να φτάσει στο σημείο εκείνο που θα της επιτρέπει να καρφώσει το κεντρί της. Τραβά έντονα κάποιες τρίχες κάνοντας έντονο βόμβο με τα φτερά της και συνεχώς σπρώχνει την κοιλιά της για να κεντρίσει. Σ΄αυτό το σημείο ο άνθρωπος τρομοκρατείται και πανικόβλητος αρχίζει και κάνει απότομες και βίαιες κινήσεις για να αφαιρέσει την μέλισσα από τα μαλλιά του, η αδρεναλίνη του είναι στα "κόκκινα" ή παραγωγή ιδρώτα αυξάνει κατακόρυφα, ο αέρας βοηθά στην εξάτμιση του (οι φερομόνες των θηλαστικών είναι εχθρικές), αν είμαστε κοντά σε κυψέλη τότε σίγουρα θα δεχτούμε επίθεση και από άλλες μέλισσες.
Η άγνοια προκαλεί δέος και φόβο - οι μέλισσες δεν είναι εχθροί μας. 
Όλα τα παραπάνω στάδια μπορούμε να τα αποφύγουμε αν ενημερώσουμε τους ανθρώπους σωστά για το τι συμβαίνει με τις μέλισσες.

Όλες οι ράτσες των Ευρωπαϊκών μελισσών είναι από την φύση τους ήμερες, δεν κεντρίζουν χωρίς λόγο, για να γίνει αυτό σίγουρα μεταβάλλονται κάποιες συνθήκες της ομαλής τους διαβίωσης. Οι μεταβολές αυτές μπορεί οφείλονται σε περιβαλλοντολογικούς παράγοντες που τις επηρεάζουν άμεσα: η μεταβολή της θερμοκρασίας μεταξύ ημέρας και νύκτας, ή ένταση του φωτός, ή υγρασία της ατμόσφαιρας, η ατμοσφαιρική πίεση και το ηλεκτρικό δυναμικό της, το μαγνητικό και ηλεκτρικό πεδίο της τοποθεσίας. Άλλοι παράγοντες είναι: η έλλειψη τροφής και νερού στην τοποθεσία, ο συνωστισμός στην κυψέλη και η λεηλασία. Επίσης τα ραντίσματα με φυτοφάρμακα, εντομοκτόνα σε γειτονικές περιοχές και διπλανά κτήματα, κάνουν τα μελίσσια πολύ επικίνδυνα. Ρόλο σπουδαίο στην επιθετικότητα ενός μελισσιού παίζει η κληρονομικότητα. Αυτό ο μελισσοκόμος το αντιλαμβάνεται και του αλλάζει γρήγορα βασίλισσα από άλλο, ήσυχο, μελίσσι.

Το κείμενο είναι γραμμένο από τον μελισσοκόμο Κ. Μυγδανάλευρο και στο διαδίκτυο αναρτήθηκε για πρώτη φορά στις 10-01-2006 στο site melissokomos.com

Τελευταία τροποποίηση: 03/11/2014, 17:37

Διαβάστε ακόμη:

Αρισταίος ο πρώτος μελισσοκόμος
Γιος του θεού Απόλλωνα και της Νύμφης Κυρήνης (κόρης του βασιλιά των Λαπιθών Υψέα και εγγονή του Θεσσαλού θεού-ποταμού Πηνειού). Μια μέρα που η Κυρήνη κυνηγούσε σε κάποια κοιλάδα του Πηλίου, ο Απόλλωνας την είδε, την ερωτεύθηκε, την άρπαξε επάνω στο χρυσό άρμα του και την πήγε...

Η μελισσοκομία κατά την αρχαιότητα
Μέσα σε ήλεκτρο (κεχριμπάρι) καθώς επίσης και σε ανασκαφές γεωλόγων και παλαιοντολόγων ευρέθησαν απολιθώματα μελισσών. Η ηλικία ορισμένων εξ αυτών περνά τα 80 εκατομμύρια έτη (Κριτιδική περίοδος). Η εμφάνιση τόσο στο μέγεθος αλλά και στα λοιπά γνωρίσματα....

Τι συμβαίνει κατά το τσίμπημα
Όταν σας κεντρίσει (τσιμπήσει) μια μέλισσα το πιο σημαντικό πράγμα που πρέπει να κάνετε είναι να μην πανικοβληθείτε, αλλά να κρατήσετε την ψυχραιμία σας και να αντιδράσετε σωστά για την άμεση αφαίρεση του κεντριού της μέλισσας.

Τοπική αντίδραση από τσίμπημα μέλισσας
Μετά το τσίμπημα των μελισσών ή κάποιων άλλων εντόμων (μυρμήγκια, σφήκες κ.α.), παρουσιάζονται κάποιες αντιδράσεις από το δηλητήριο που εισέρχεται στον οργανισμό μας. Σ΄αυτό το άρθρο περιγράφουμε την τοπική αντίδραση.

Αλλεργικό σοκ
Είναι πιθανό να έχετε αλλεργία στα τσιμπήματα των μελισσών. Όταν αυτό σας συμβεί τότε αμέσως και απαραίτητα χρειάζεστε ιατροφαρμακευτική φροντίδα, αλλά προσπαθήστε όσο μπορείτε να μην πανικοβληθείτε.

Μελισσοθεραπεία
Από την αρχαιότητα οι άνθρωποι έχουν χρησιμοποιήσει τα προϊόντα κυψέλης όχι μόνον για θρεπτικούς λόγους αλλά και για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες. Οι αρχαίοι Έλληνες, οι Αιγύπτιοι και οι Κινέζοι από πολύς νωρίς έκαναν χρήση του μελιού για την θεραπεία εξωτερικών πληγών...

Σχόλια