Άρθρα > Προϊόντα Κυψέλης > Πρόπολη

Η Πρόπολη

Κυριακή 6 Οκτ 2013, 22:11 | Κώστας Μυγδανάλευρος

Τα τρυφερά μέρη των νέων φύλλων των φυτών με την προσθήκη ενζύμων από το σώμα της μέλισσας και άλλων ουσιών μετατρέπονται σε πρόπολη

Γενικά

Η Πρόπολη είναι ένα από τα πλέον καλά τεκμηριωμένα προϊόντα της μέλισσας που με τις ιδιότητες της συντελεί στην διατήρηση της γενικής υγείας μέσα στην κυψέλη. Επικαλύπτει τα πάντα, από τα κελιά μέχρι και ολόκληρο το εσωτερικό της κυψέλης.

Η Πρόπολη είναι μια ρητινώδης ουσία την οποία συλλέγουν οι μέλισσες από τις άκρες των τρυφερών φύλων, των μπουμπουκιών, των νέων οφθαλμών των φυτών, περιορισμένο βέβαια αριθμό σε σχέση με αυτά που χρησιμοποιούν για νέκταρ και γύρη.

Νωρίς την άνοιξη συλλέγουν από λεύκες, καστανιές, φουντουκιές, ρητίνες από τα κωνοφόρα, κυπαρίσσι, πεύκο και τούγια. Το καλοκαίρι από βελανιδιές και σκλήθρα. Το φθινόπωρο συλλέγουν από φθινοπωρινό ρείκι (σουσούρα) και κουμαριά. Όταν οι κύριες πηγές εξαντλούνται μαζεύουν πρόπολη από δευτερεύοντα φυτά, για αυτόν τον λόγο η σύνθεσή της διαφέρει ανάλογα με την βοτανική και γεωγραφική της προέλευση και την εποχή συλλογής της.

Με την πρόπολη αποστειρώνουν την κυψέλη και προφυλάσσονται από κάθε μολυσματική ασθένεια. Επιπλέον την χρησιμοποιούν σαν οικοδομικό υλικό μέσα στην κυψέλη σοβατίζοντας τις χαραμάδες, τρύπες από ρόζους και σχισμές. Το φθινόπωρο μικραίνουν την είσοδο εναποθέτοντας πρόπολη σαν τσιμέντο, και σχεδόν όλο το χρόνο λουστράρουν τα άδεια κελιά προετοιμάζοντας τα για να γεννήσει η βασίλισσα.

Ονομασία
Το όνομα Πρόπολη το δώσανε οι αρχαίοι Έλληνες μελισσοκόμοι, αντιλαμβανόμενοι ότι μεταξύ της δικής τους κοινωνίας, πόλης-κράτους και της κοινωνίας πόλης κυψέλης που ήταν όμοιες, υπήρχαν οι ίδιες ανάγκες προστασίας από τον κίνδυνο των ξαφνικών επιθέσεων των εχθρών τους. Οι μεν άνθρωποι από εχθρικές πόλεις-κράτη, οι δε μέλισσες από τις εχθρικές σφήκες, νυκτόβιες πεταλούδες, ποντίκια κλπ. Οι άνθρωποι προφύλασσαν τις πόλεις τους κατασκευάζοντας, σαν αντίσταση, ψηλά και γερά πέτρινα τείχη. Έξω από τα τείχη έκαναν πρώτα τα Προ-χώματα (τάφρους). Μετά, έχτιζαν τα Προ-πύλαια, μία είσοδο-έξοδο που οδηγούσε στο εσωτερικό της πόλης-κράτος. Κατόπιν έχτιζαν τα Προ-πύργια, που τα επάνδρωναν οι Προ-φύλακες (ομάδες πολεμιστών).
Η πρόπολη περιέχει περίπου 55% ρητίνες και βάλσαμα, 30% κερί, 10% αιθέρια έλαια και 5% γύρη, ένζυμα και άλλες ουσίες.
Παρατήρησαν με προσοχή ότι ακριβώς το ίδιο συνέβαινε και με τις μέλισσες. Κατασκεύαζαν σαν πρώτη αντίσταση ένα τοίχο από μία καφέ ουσία που μόνον αυτές μπορούσαν να το διαπεράσουν εύκολα. Οι τρύπες-δίοδοι (Προ-πύλαια) που άφηναν, δεν ήταν αρκετά μεγάλες για να περάσουν οι ογκωδέστεροι εχθροί τους. Έτσι, η καφέ ουσία πήρε το όνομα Πρό-πόλη, εννοώντας την αμυντική ιδιότητα της, που σημαίνει εμπρός (προ) από την κοινωνία (πόλη) της κυψέλης.

Σήμερα, μεταφράζοντας βέβαια και τις ουσιαστικές εργασίες και ιδιότητες που έχει η καφέ αυτή ουσία στην κοινωνία-πόλη της κυψέλης, δηλαδή, προ-κάλυψη απέναντι στους εχθρούς, προ-φύλαξη από έντονα χειμωνιάτικα καιρικά φαινόμενα και προ-στασία του πληθυσμού από βακτήρια διάφορους μικροοργανισμούς κλπ. συμφωνούμε πως με πολύ σοφία αλλά και σωστά δόθηκε αυτή η ονομασία στην Πρόπολη, η οποία ισχύει και διεθνώς ως Propolis.

Χαρακτηριστικά
Η πρόπολη περιέχει περίπου 55% ρητίνες και βάλσαμα, 30% κερί, 10% αιθέρια έλαια και 5% γύρη, ένζυμα και άλλες ουσίες. Είναι πλούσια σε αμινοξέα και μικροποσότητες ιχνοστοιχείων. Εμπεριέχει επίσης πολλές βιταμίνες, συμπεριλαμβανομένων: βιοφλαβίνες, βιταμίνη Β3 και βιταμίνη Κ. Όλα τα παραπάνω περιέχουν περίπου 200 διαφορετικά συστατικά που δίνουν στην πρόπολη αντιβακτηριδιακή δύναμη. Σε περιπτώσεις που απαιτείται για το μελίσσι περισσότερη πρόπολη χρησιμοποιούν στο μείγμα πιο πολύ κερί και γύρη (κατώτερης ποιότητας).

Ανάλογα με την φυτική προέλευση αλλά και την περιεκτικότητα της σε γύρη, κερί ή ρητινώδεις ουσίες, παρουσιάζει και μεγάλο χρωματικό φάσμα που αρχίζει από σκούρο πράσινο έως ανοικτό κίτρινο χωρίς να παραλείπουμε τις μίξεις τους με όλες τις αποχρώσεις του καφέ. Έχει πολύ ευχάριστη μυρουδιά, μυρίζει σαν θυμίαμα, βανίλια, μέλι με κερί και άγρια βότανα, σ΄αυτό συντελούν τα αιθέρια έλαια που περιέχει. Το σημείο τήξεως της είναι γύρω στους 65° C.

Προστασία της κυψέλης
Η δράση της έχει πολύ μεγάλο φάσμα, από μικροβιοκτόνο δράση μέχρι την κατασκευή γεφυρών μεταξύ των πλαισίων και από το γυάλισμα των κελιών μέχρι το εσωτερικό σοβάτισμα της κυψέλης. Κατά καιρούς οι μελισσοκόμοι την είπαν επίσης κόλλα, τσιμέντο, σοβά, βερνίκι, λούστρο και άλλες ονομασίες οικοδομικών υλικών λόγω των πολλαπλών ιδιοτήτων της. Η κόλλα αυτή, η ενοχλητική ουσία που συγκολλά τα πλαίσια με την κυψέλη αλλά και μεταξύ τους, αυτή η κόλα που κολλάει στα χέρια μας κατά τις επιθεωρήσεις των μελισσιών μας και κάποιες φορές κολλά και στα ρούχα μας αυτή η κόλλα είναι η θαυματουργή Πρόπολη. Το υλικό για το στένεμα των εισόδων των κυψελών είναι η αξεπέραστη πρόπολη.
Η Πρόπολη έχει πολύ καλά αποτελέσματα σε διάφορες παθήσεις του ανθρώπινου οργανισμού.
Οι γέφυρες μεταξύ των πλαισίων ή τα σκαλιά που κάνουν για να ανεβαίνουν εύκολα από τον πυθμένα της κυψέλης στα πλαίσια αλλά και από τους κηρηθροφορείς της γονοφωλιάς στον μελιτοθάλαμο είναι από πρόπολη. Κάθε ξένο αντικείμενο ή σώμα που θα βρεθεί μέσα στην κυψέλη και δεν μπορεί να μετακινηθεί από τις μέλισσες, επί τόπου καλύπτεται από άκρη σε άκρη με την βακτηριδιοκτόνο πρόπολη.

Συλλογή ρητίνης πεύκου (Pinus halepensis) για την δημιουργία πρόπολης Ποιότητα και Συλλογή
Μπορούμε να συλλέξουμε γύρω στα 250 γραμμάρια περίπου πρόπολη το χρόνο ανά κυψέλη. Παράγοντες που επηρεάζουν την ποιότητα της Πρόπολης είναι διάφοροι. Η πρόσμιξη της με ξένες ουσίες, η ποσότητα γύρης και κεριού στην σύνθεσή της, ο χρόνος και ο τρόπος αποθήκευσης, οι μη ενδεδειγμένοι τρόποι συλλογής της και η φυτική της προέλευση είναι μερικοί παράγοντες που μπορούν να υποβαθμίσουν την ποιότητα της.

Αντίθετα, η πρόπολη που συλλέγεται από μελίσσια νομαδικής μελισσοκομίας επειδή έχει μαζευτεί από περισσότερα φυτά είναι καλής ποιότητας και παρουσιάζει μεγαλύτερο φάσμα αντιμικροβιακής δράσης. Την προτιμάμε περισσότερο, το ίδιο και την πρόπολη που συλλέγουμε από μελισσοκομεία σε ορεινές τοποθεσίες. Η πρόπολη με έντονη μυρωδιά, περιέχει περισσότερα αιθέρια έλαια, βάλσαμα και ρητίνες, αυτή η πρόπολη θεωρείται καλής ποιότητας. Στα διάφορα εργαστήρια ελέγχεται η καθαρότητα και η ποιότητα της από το πόσο γρήγορα οξειδώνεται. Η γρήγορη οξείδωση σημαίνει και καλής ποιότητας πρόπολη.
Είναι γνωστό πως εκχύλισμα πρόπολης 30% με αλκοόλη κάνει καλό για την θεραπεία εκζεμάτων και δερματικών παθήσεων
Την μαζεύουμε από τις άκρες των πλαισίων, από τα υφάσματα που βάζουμε για ξεχειμώνιασμα. Την βρίσκουμε επίσης να φράσσει την είσοδο της κυψέλης, από τις ταΐστρες τύπου πιάτου, πλαστικά διαφράγματα με γρίλιες, εσωτερικό καπάκι με σήτα, αφαίρεση ενός πλαισίου και αραίωση των υπολοίπων, αλλά και από ειδικές πλαστικές και μεταλλικές σήτες που τις βάζουμε για συλλογή πρόπολης πάνω από τους κηρηθροφορείς. 

Η πρόπολη αφαιρείται όταν βάλουμε το ύφασμα ή την σήτα για λίγη ώρα στην κατάψυξη, έτσι θρυμματίζεται και συλλέγεται εύκολα. Η κατάψυξη υποβαθμίζει την ποιότητα της διότι εύκολα χάνεται η μυρωδιά της. Η πρόπολη είναι σταθερό υλικό κατάλληλο για μακροχρόνια εναποθήκευση χωρίς ιδιαίτερα μεγάλες αλλοιώσεις. Θα πρέπει να αποθηκεύεται σε δοχεία αεροστεγώς κλειστά, σε θερμοκρασίες κάτω από 10° C, σε σκοτεινό μέρος και μακριά από ζέστη. Μέχρι και ένα χρόνο αποθήκευσης δεν έχουμε καμία μεταβολή στην μικροβιοκτόνο δράση της. Τα προϊόντα που παράγονται από την επεξεργασία της μπορούμε να τα αποθηκεύσουμε για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα.

Πρόπολη και Άνθρωπος
Ο Ιπποκράτης, ο πατέρας της ιατρικής έδινε την πρόπολη με συνταγή εκείνη την εποχή για να βοηθήσει στην ίαση εξωτερικών και εσωτερικών πληγών όπως είναι το έλκος. Η Πρόπολη είναι από τα πλέον τεκμηριωμένα προϊόντα της μέλισσας που έχουν πολύ καλά αποτελέσματα σε διάφορες παθήσεις του ανθρώπινου οργανισμού. Η πρόπολη λέγεται επίσης σε πολλά κράτη ανά τον κόσμο και ως η Ρώσικη πενικιλίνη.  Σε ολόκληρη την παλαιά Σοβιετική Ένωση έγιναν πολλές επιστημονικές μελέτες και αναλύσεις και αναγνωρίσθηκε σαν ένα καθ΄ολοκλήρου αντιβιοτικό της φύσης. Η πρόπολη αποδείχθηκε πολύ δραστική τόσο εναντίων των ιών της πολιομυελίτιδας αλλά και του έρπητα, της κυστώδους στοματίτιδας και της αδενίτιδας.

Μελισσοθεραπεία (Apitherapy)
Λέγεται η νέα επιστήμη που έχει αναπτυχθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες, Καναδά, Ισραήλ, Γαλλία και άλλα κράτη οπου βασίζονται για την θεραπεία πολλών νόσων στα προϊόντα που παράγει η μέλισσα.
Η πρόπολη στην ιατρική έχει εφαρμογές σαν αντιβιοτικό, αντισηπτικό, αναισθητικό, βακτηριδιοκτόνο, μυκητοκτόνο και άλλα
Αποτελέσματα για την ίαση και αντιμετώπιση μεγάλου αριθμού ασθενειών είδαν το φως της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας με δημοσιεύσεις σε μεγάλα έγκριτα επιστημονικά και ιατρικά έντυπα. Εκδηλώνει αντιμικροβιακές, αντισηπτικές, αντιφλεγμονώδεις, επουλωτικές, αντιοξειδωτικές, ανοσοδιεγερτικές και αντικαρκινικές ιδιότητες. Τα παρακάτω αναγραφόμενα βασίζονται πάνω στις θεραπευτικές ιδιότητες της πρόπολης σε πρακτικές που βρήκαν εφαρμογή με επιστημονικές έρευνες, πειραματικών και πανεπιστημιακών εργαστηρίων.

Παθήσεις και φλεγμονές των ματιών.

Λοιμώξεις της στοματικής κοιλότητας, δοντιών, αναπνευστικού, χρόνιας πνευμονίας και άσθμα.

Φαρυγγίτιδα, ωτίτιδα και μέση ωτίτιδα.

Έλκος στομάχου, προστάτη, παγκρεατίτιδα.

Γυναικολογικές παθήσεις.

Μυκητιάσεις και ιώσεις.

Η πρόπολη χρησιμοποιείται σε πολλούς άλλες περιπτώσεις, στην Κοσμετολογία, με πρώτες τις βιομηχανίες αρωματοποιίας και καλλυντικών με την δημιουργία αρώμάτων, σαπουνιών και σαμπουάν πρόπολης. Επίσης χρησιμοποιείται στη διατήρηση των τροφίμων και των φρούτων, μήλων, πορτοκαλιών, κατεψυγμένων ψαριών, κρεάτων κ.α. Αυτό πετυχαίνεται με το πέρασμα των τροφίμων από λουτρά πρόπολης για την διατήρηση της φρεσκάδας τους για 10-πλάσιο χρόνο παραπάνω από το συνηθισμένο (τα γυαλισμένα ή κερωμένα). Η πρόπολη στην ιατρική έχει εφαρμογές σαν αντιβιοτικό, αντισηπτικό, αναισθητικό, βακτηριδιοκτόνο, μυκητοκτόνο, κ.α. Στην κτηνιατρική για την επούλωση πληγών και τραυμάτων σε οικιακά και γεωργικά ζώα αφού προκαλεί την ταχεία ανάπλαση των ιστών.

Μορφές διάθεσης

Ακατέργαστη, σαν τσίχλα
Μασάμε ένα κομμάτι πρόπολης μέγεθος στραγαλιού μέχρι να διαλυθεί στο στόμα μας, κατόπιν το καταπίνουμε. Μόλις θα αρχίσουμε να μασάμε και αναμειχθεί η πρόπολη με το σάλιο θα μας κάψει λίγο, αυτό σημαίνει ότι η πρόπολη είναι καλή, παίρνουμε την πρόπολη 3 φορές την ημέρα πάντα πριν από φαγητό. Είναι ιδανική για έλκη ή πληγές στο λαιμό, επίσης για τα ούλα που ματώνουν και δόντια που πέφτουν

Σκόνη
Για τα κρυολογήματα, μισό κουταλάκι του γλυκού σκόνη πρόπολης 3 φορές την ημέρα 2 ώρες πριν από φαγητό. Για τα παιδιά από 10 ετών και πάνω μισό κουτάκι δυο φορές την ημέρα

Πούδρα
Μετατρέπουμε την σκόνη σε πούδρα με πιο πολύ κοπάνισμα σε γουδί και κατόπιν την απλώνουμε στην πληγή, γδάρσιμο, γενικά για εξωτερική χρήση και επιδένουμε με καθαρή γάζα, κάνουμε καθημερινή αλλαγή.

Βάμμα
Σαν βάμμα η πρόπολη είναι μία θαυμάσια επιλογή απολύμανσης και προστασίας για πληγές από κοψίματα, γδαρσίματα και γρατσουνιές

Πάστα
Με ανάμιξη 20 γραμμαρίων σκόνης πρόπολης με 100 γραμμάρια μέλι, κάνουμε πάστα πρόπολης 20% και λαμβάνουμε για το έλκος 2-3 κουταλάκια ημερησίως 2 ώρες πριν το φαγητό.

Αλοιφή
Είναι ιδανική διότι είναι αντιβακτηριδιακή και έχει μυκητοκτόνες ιδιότητες.

Οδοντόπαστα
Θεραπεύει τα πρησμένα ούλα καθώς και έλκη στην στοματική κοιλότητα.

 Κοσμετολογία
Δημιουργία αρωμάτων, σαμπουάν, σαπουνιών κλπ.

Αλλεργία
Η πρόπολη έχει αντιαλλεργικές ιδιότητες, αυτό είναι διαπιστωμένο. Επειδή όμως σίγουρα υπάρχουν άτομα με κάποια ευαισθησία στην πρόπολη, περίπου πέντε στα χίλια, θα πρέπει πάντα να γίνεται ένα τεστ μασώντας την πρώτη ημέρα 2-3 στραγάλια πρόπολης, για 1 ώρα το καθένα πριν το φαγητό. Μετά μπορούμε να τα φτύσουμε, καλό θα μας κάνει αν τα καταπιούμε.
Τα άτομα που είναι αλλεργικά στην γύρη και στο τσίμπημα των μελισσών ΠΙΣΤΕΥΕΤΑΙ ότι είναι αλλεργικά και στην πρόπολη γι'αυτό τον λόγο θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικά στην πρώτη επαφή τους με την πρόπολη.

Το κείμενο είναι γραμμένο από τον μελισσοκόμο Κ. Μυγδανάλευρο και αναρτήθηκε για πρώτη φορά το 2005 στο site melissokomos.com

Τελευταία τροποποίηση: 13/4/2015, 12:51

Σχόλια