Άρθρα > Μέλισσες > Κηφήνας

Ο Κηφήνας

Τετάρτη 3 Σεπ 2014, 19:38 | Κώστας Μυγδανάλευρος

Η στιγμή εξόδου κατά την γέννηση του κηφήνα

Οι κηφήνες είναι τα αρσενικά άτομα της κυψέλης. Σε μέγεθος είναι σχεδόν μισή φορά μεγαλύτεροι από τις εργάτριες και ελαφρώς μικρότεροι από την βασίλισσα. Την άνοιξη αποτελούν περίπου το 5% του πληθυσμού της κάθε κυψέλης. Σταδιακά και έως τα μέσα φθινοπώρου ο πληθυσμός τους μειώνεται, μέχρι του σημείου (σε πολλές κυψέλες) να μην υπάρχουν καθόλου κηφήνες στα τέλη Οκτωβρίου.

Σημαντικός παράγοντας για την παρουσία των κηφήνων τους χειμωνιάτικους μήνες σε μια κυψέλη είναι ο καιρός. Όταν από νωρίς έχουμε παγετούς και ανεβασμένα κρύα τότε οι μέλισσες τους πετάνε έξω από τις πολυπληθείς κυψέλες. Αντιθέτως, κάποιοι κηφήνες μπορεί να επιβιώσουν στις κυψέλες με μικρούς πληθυσμούς. Πιθανόν να αντιλαμβάνονται πως η παρουσία των κηφήνων θα τους βοηθήσει να ξεπεράσουν τις όποιες δυσκολίες παρουσιαστούν με την έλευση του κρύου.
Οι κηφήνες δεν διαθέτουν κεντρί. Μπορούμε εύκολα να τους πιάσουμε χωρίς γάντια, αρκεί να μπορούμε να τους ξεχωρίσουμε.
Οι κηφήνες είναι χρήσιμοι διότι, πέραν τις αποστολής τους να γονιμοποιήσουν τις νεαρές παρθένες βασίλισσες, βοηθάνε στην συντήρηση της ομοιόστασης στην κυψέλη. Πολλές φορές τους βρίσκουμε μαζεμένους στο κάτω μέρος των κηρηθρών να προσπαθούν να ζεστάνουν κάποια κελιά ή το καλοκαίρι με τις μεγάλες ζέστες, να συνεπικουρούν με τα μεγάλα τους φτερά τις εργάτριες, για την δημιουργία δροσιάς στο εσωτερικό της κυψέλης.

Επειδή προέρχονται από τα αγονιμοποίητα αυγά της βασίλισσας (αρρενοτόκος παρθενογένεση), οι κηφήνες φέρουν μόνον τα χρωμοσώματα της βασίλισσας. Ποιό συγκεκριμένα, τα αυγά που γεννιούνται οι κηφήνες δεν είναι γονιμοποιημένα, όπως είναι τα αυγά των εργατριών, οι εργάτριες έχουν πατέρα οι κηφήνες όχι.

Στο στάδιο του γόνου και τις πρώτες ημέρες, ταΐζονται και αυτοί με βασιλικό πολτό και αναπτύσσονται σε μεγαλύτερα κελιά από τις εργάτριες. Τα κελιά των κηφήνων σφραγίζονται την 10 ημέρα από την γέννηση του αυγού. Παραμένουν στο στάδιο της προνύμφης για 15 ημέρες, και βγαίνουν από το κελί τους την 24η ημέρα. Δεν μπορούν να τραφούν μόνοι τους και τους ταΐζουν οι εργάτριες μέλισσες. Μέχρι την τέταρτη ημέρα τρέφονται από τις εργάτριες μέλισσες με ένα μείγμα, μελιού και βασιλικού πολτού, μετά την τέταρτη ημέρα επισκέπτονται τα ανοικτά κελιά με μέλι και τρέφονται μόνοι τους.

Οι ώριμοι σεξουαλικά και αναπαραγωγικά κηφήνες, πριν αλλά και μετά την πτήση τους, επισκέπτονται τα ανοικτά, με μέλι, κελιά και καταναλώνουν σημαντικές ποσότητες.

Υπολογίστηκε πως για τριάντα λεπτά πτήσης ένας κηφήνας καταναλώνει 14 χιλιοστόγραμμα (mg) μέλι, δηλαδή 3 φορές περισσότερο από ότι μια μέλισσα για το ίδιο πέταγμα. Για την συντήρηση τους, χίλιοι κηφήνες μέσα σε μια κυψέλη χρειάζονται περί τα επτά κιλά μέλι.
Τα τελευταία χρόνια, όπως διαπιστώθηκε από πολλούς συναδέλφους μελισσοκόμους, κηφήνες κατορθώνουν να παραμένουν μέσα στις κυψέλες κατά την διάρκεια του χειμώνα και να επιβιώνουν μέχρι τις πρώτες ημέρες τις άνοιξης
Για δύο εβδομάδες δεν εξέρχονται της κυψέλης ώσπου να γίνουν αναπαραγωγικά ώριμοι. Τα μάτια τους είναι πολύ μεγαλύτερα από τα μάτια της βασίλισσας και των εργατριών. Μέρος τους ευρίσκεται και στις κεραίες, αυτό τους βοηθά να ανιχνεύουν και να βλέπουν την βασίλισσα κατά το πέταγμα προς γονιμοποίηση της. Μόνον το 17% των κηφήνων είναι ικανοί για γονιμοποίηση και μάλιστα, όπως έχει καταγραφεί, είναι σε πλήρη σεξουαλική και αναπαραγωγική ωριμότητα μετά τον πρώτο μήνα. Το υπόλοιπο ποσοστό είναι ανίκανοι σεξουαλικά και ανώριμοι αναπαραγωγικά. Εάν στα μελίσσια δεν έχουμε κάνει βαρροϊκή καταπολέμηση, τότε το ποσοστό αυτό αυξάνεται και έχουμε μικρότερο αριθμό γόνιμων κηφήνων.

Πάνω από το 95% των κηφήνων από το τέλος Σεπτεμβρίου μέχρι το δεύτερο δεκαήμερο του Οκτωβρίου απομακρύνεται από την κυψέλη και δεν τους επιτρέπεται να ξαναμπούν. Άν κάποιοι καταφέρουν να μπουν σκοτώνονται από τους εσωτερικούς φρουρούς και από τις υπόλοιπες μέλισσες που ετοιμάζονται να ξεχειμωνιάσουν τα μελίσσια. Τα τελευταία χρόνια, όπως διαπιστώθηκε από πολλούς συναδέλφους μελισσοκόμους, κηφήνες κατορθώνουν να παραμένουν μέσα στις κυψέλες κατά την διάρκεια του χειμώνα και να επιβιώνουν μέχρι τις πρώτες ημέρες τις άνοιξης. Στα μελίσσια μας βλέπουμε τους πρώτους κηφήνες κατά τον μήνα Μάρτιο. Οι πρώτες ζέστες και το μεγάλωμα της ημέρας σηματοδοτούν την γέννηση αυγών στα κηφηνοκέλια των κηρηθρών στις κυψέλες μας.

Σε όλα τα είδη των γνωστών μελισσών καθώς και στις σφήκες, ο αρσενικός πληθυσμός, δηλαδή οι κηφήνες, δεν διαθέτουν όργανα συλλογής νέκταρος και γύρης, αλλά ούτε κεντρί για να τσιμπήσουν. Μπορούμε εύκολα να τους πιάσουμε χωρίς γάντια, αρκεί να μπορούμε να τους ξεχωρίσουμε.

Τελευταία τροποποίηση: 13/4/2015, 12:49

Διαβάστε ακόμη:

Τα συν και τα πλην ενός κηφήνα
Σύγχρονοι εντομολόγοι και ερευνητές απόδειξαν πως οι κηφήνες παίζουν σημαντικό ρόλο στη ζωή της κυψέλης, γονιμοποιώντας τη βασίλισσα, διαμοιράζοντας το νέκταρ που μπαίνει στη κυψέλη από τις συλλέκτριες στις εργάτριες...

Σχόλια