Άρθρα > Μελισσοπαίδεια > Εχθροί

Ο Μάντης

Κυριακή 1 Σεπ 2013, 16:10 | Κώστας Μυγδανάλευρος

Ο Μάντης ή αλογάκι της Παναγίας στην χαρακτηριστική του στάση

Κατάταξη
Σύστημα: Δικτυόπτερα (Dictyoptera)
Οικογένεια: Μαντίδαι (Mantidae)
Γένος: Ρελιγκιόσα (Religiosa)

Είδος
Στην Ελλάδα και την Κύπρο τον Μάντη τον γνωρίζει ο λαός με διάφορες ονομασίες, προσευχητής, ικέτης, αλλά και σαν το αλογάκι της Παναγίας. Τα ονόματα αυτά τα έλαβε προφανώς λόγω του ταπεινού προφίλ που παρουσιάζει η όλη στάση του. Αλογάκι, λόγω του τριγωνικού κεφαλιού με τα μεγάλα μάτια και της όρθιας στάσης που παίρνει, όπως τα άλογα όταν σηκώνονται στα πίσω πόδια. Της Παναγίτσας, λόγω της στάσης με διπλωμένα τα μπροστινά του πόδια και την ακινησία του, όπως κάνουν οι πιστοί όταν προσεύχονται και ικετεύουν την Παναγία για την Χάρη Της.

Ο Μάντης είναι έντομο σαρκοφάγο. Υπάρχουν περίπου 2.000 είδη. Τα μεγαλύτερα του είδους είναι τα Tenodera και το Archimantis, αυτά φτάνουν σε μήκος τα 15 εκατοστά, τα μικρότερα είναι τα pygmaea Bolbe που το μήκος τους δεν ξεπερνά τα 10 χιλιοστά.

Το επιστημονικό όνομα Μάντης που του εδόθη προέρχεται από την Ελληνική λέξη προφήτης ή μάντης.
Ο Μάντης είναι ένα σαρκοφάγο έντομο που λαμβάνει μια απατηλή ταπεινή στάση όταν κυνηγά για την τροφή του

Περιγραφή
Υπάρχουν κάποια είδη Μάντη που φτάνουν σε μήκος τα 30 εκατοστά. Το χρώμα τους ποικίλει από ανοικτό πράσινο μέχρι ροζ. Τα περισσότερα όμως είναι από πράσινα ή καφετί.

Οι Μάντεις των τροπικών χωρών μοιάζουν σαν τα λουλούδια Μάντεις και έχουν ελαφρά χρώματα όπως το ροζ. Στην Αφρική και Άπω Ανατολή οι Μάντεις αυτοί μοιάζουν τόσο πολύ σαν λουλούδια που πολλά έντομα ξεγελιούνται και προσγειώνονται πάνω τους να πάρουν νέκταρ. Η παραλλαγή αυτή που κάνει ο Μάντης είναι μεγάλης σπουδαιότητας για την επιβίωση του. Επειδή έχουν πολλούς εχθρούς όπως τα πουλιά, καμουφλάρονται και καλύπτονται με τα χρώματα και την ακινησία τους και έτσι αποφεύγουν τον κίνδυνο να φαγωθούν.
Είναι το μοναδικό έντομο που έχει την ικανότητα να περιστρέφει το κεφάλι του κατά 180 μοίρες 
Το κεφάλι τους έχει σχήμα τριγωνικό με ένα μεγάλο μάτι σε κάθε πλευρά του. Τα μάτια τους έχουν τεράστια ευαισθησία και αντιλαμβάνονται κινήσεις έως 20 μέτρα μακριά. Τα όργανα ακοής είναι στο επίπεδο των υπέρηχων και ευρίσκονται στο μεταθωράκιο που  ευρίσκεται στον θώρακα τους.

Χρησιμοποιούν τα μπροστινά από τα τρία ζεύγη ποδιών τους για να συλλάβουν την τροφή τους. Διαθέτουν επίσης πολύ ισχυρά σαγόνια για να καταβροχθίζουν το θήραμα τους. Τα μέρη του κορμιού τους διατηρούν την συνοχή τους και από τον προθώρακα ξεκινούν τα πολύ δυνατά και αγκαθωτά διπλωμένα πόδια τους. Κατά την διάρκεια της πτήσης τους μπορούν να αλλάξουν κατεύθυνση εύκολα ακούγοντας ορισμένες συχνότητες ήχου.

Βιότοπος
Τα 2000 περίπου είδη Μάντη είναι διασκορπισμένα ευρέως στις θερμές περιοχές όλου του κόσμου (τροπικές και υποτροπικές ζώνες). Στην Ελλάδα, απαντάται από άκρη σε άκρη σε χρωματισμούς από ανοικτό πράσινο, ανοικτό κίτρινο, γκρι έως και καφέ.

Διατροφή
Ο Μάντης είναι ένα σαρκοφάγο έντομο που λαμβάνει μια απατηλή ταπεινή στάση όταν κυνηγά για την τροφή του. Όταν είναι σε θέση αναμονής τα μπροστινά του πόδια κρατιούνται ψηλά σε μια στάση που μοιάζει με παράκληση προς τον ουρανό. Αυτά τα μπροστινά πόδια είναι εξοπλισμένα με σειρές από αιχμηρά αγκάθια σαν στιλέτα, που χρησιμοποιούνται για να πιάνουν και να ακινητοποιούν το θήραμά τους.

Βλέπεις τον Μάντη κρυμμένο στη φωτογραφία;Παραμονεύουν... και είναι σχεδόν αόρατοι σε ένα φύλλο ή σε ένα μίσχο λουλουδιού (φωτό). Ακολουθώντας τις κινήσεις του αέρα, αναμένουν για να πιάσουν οποιοδήποτε έντομο που περνά.

Πολλές φορές παραμονεύουν δίπλα από τις κυψέλες. Όταν η μέλισσα πλησιάζει αρκετά κοντά, τινάζουν απότομα και με τέχνη τα διπλωμένα πόδια τους μπροστά και πιάνουν την μέλισσα χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία. Η μέλισσα δεν μπορεί να δραπετεύσει διότι τα πόδια του μάντη είναι ισχυρά και οπλισμένα με τα επικαλυπτόμενα αγκάθια σαν στιλέτα. Ύστερα, ο Μάντης απλώνει τα δυνατά του σαγόνια και κόβει τον λαιμό της μέλισσας, άλλα και κάθε θηράματος του, για να σταματήσει να αντιδρά.

Τρώει το κάθε θήραμα του ενώ είναι ακόμη ζωντανό. Κάθε γεύμα του περιέχει πολλές μέλισσες, ανάλογα βέβαια με το μέγεθός του Μάντη. Ο Μάντης τρώει ασπόνδυλα όπως νεώτερους Μάντεις, πεταλούδες, κάμπιες, σκαθάρια, γρύλους και μεγάλες αράχνες. Ακόμη τρέφεται και με σπονδυλωτά όπως είναι μικροί βάτραχοι, σαύρες, ποντίκια και κολίμπρι (μικρά πουλιά) των ανθέων αλλά και άλλα πουλιά που ξεγελιούνται και τους πλησιάζουν.
Το κεντρί της μέλισσας είναι ανίσχυρο να προκαλέσει κάποια ζημιά ή σοκ στον μάντη  

Αναπαραγωγή
Η εποχή αναπαραγωγής είναι το καλοκαίρι στις ζεστές περιοχές. Κατά την διάρκεια ζευγαρώματος το θηλυκό κατασπαράσσει τον αρσενικό σύντροφό του. Μετά το ζευγάρωμα το θηλυκό θα γεννήσει έως 400 αυγά και θα τα τοποθετήσει μέσα σε ένα αφρώδη υγρό, που σιγά-σιγά μετατρέπεται σε ένα σκληρό προστατευτικό κάλυμμα σαν κοχύλι. Έτσι αυτά τα έντομα επιζούν κατά την διάρκεια του χειμώνα. Οι μικροί Μάντεις θα προκύψουν κατά την άνοιξη. Συχνά το πρώτο γεύμα τους είναι αμφιθαλές, τρώνε τα αδέρφια τους. Μετά περνάνε στα τζιτζίκια, ψείρες δένδρων, μικρές μύγες και άλλα μικρόσωμα έντομα. Στην αρχή, σαν νέα έντομα, κάνουν πολλές προσπάθειες μέχρι να μάθουν ακριβώς την ταχύτητα και την τεχνική που πρέπει να αναπτύξουν για να συλλάβουν την τροφή τους. Όσο μεγαλώνουν η ταχύτητα αυξάνει και η τεχνική τους βελτιώνεται κατακόρυφα αφού ενηλικιώνονται μέσα στο καλοκαίρι. Μια νέα γενεά αναπτύσσεται κάθε εποχή. Πολλά είδη Μάντη μοιάζουν με μυρμήγκια όταν είναι μικρά, αλλά καθώς περνούν από μια σειρά αποδερματώσεων, αρχίζουν και φαίνονται όπως τα ενήλικα.

Ευεργετικός ή όχι;
Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν πως ο Μάντης είναι παράσιτο. Αυτό βέβαια ισχύει μόνο εν μέρει. Είναι και ευεργετικοί επίσης. Οι Μάντεις είναι μεγάλοι καταστροφείς παρασίτων, αφού από αυτά εξαρτάται η επιβίωση τους. Έτσι λοιπόν κρατούν χαμηλά τον πληθυσμό των επιβλαβών ζωυφίων που είναι απειλή για τις καλλιέργειες.

Ο άσσος της μεταμφίεσης, ο Μάντης, μπορεί να είναι ένας ικανός βοηθός του αγρότη και του κηπουρού. Όταν όμως ευρίσκεται μέσα στα μελισσοκομεία μας τότε είναι πρόβλημα για τις μέλισσες, που δύσκολα του ξεφεύγουν. Είναι και αυτός ένας ακόμη εποχιακός εχθρός των μελισσών μας.

Στα μελισσοκομεία μας πολλές φορές συναντάμε Μάντεις ανάμεσα στις κυψέλες και δίπλα από τις εισόδους ανάμεσα σε χόρτα. Λόγω του ονόματός τους αλογάκια της Παναγίας οι Μάντεις ξεφεύγουν ακόμη και από τους μελισσοκόμους, αφού τους παραπλανά το όνομα αλλά και η ήρεμη στάση τους.

Το κείμενο είναι γραμμένο και αναρτήθηκε για πρώτη φορά στις 24 Μαρ 2006 στο site melissokomos.com από τον μελισσοκόμο Κ. Μυγδανάλευρο.

Τελευταία τροποποίηση: 23/5/2015, 20:39

Διαβάστε ακόμη:

Σερσένι ή σκούρκος
Η μεγάλη κίτρινη σφήκα ή σερσένι, ή σκούρκος ή κουρκούμπανος (και άλλα ονόματα). Είναι πραγματικά μια μεγάλη απειλή για κάθε μελισσοκομείο. Μια φωλιά από τέτοιες μεγάλες σφήκες μπορεί να διαλύσει στην κυριολεξία μια κυψέλη μεσαίας δυναμικότητας σε λίγες ώρες.

Αχερόντια ατροπός
Θεωρείται εχθρός της μέλισσας από λάθος αφού δεν πειράζει καθόλου τις μέλισσες αλλά ασχολείται μόνον με το μέλι όταν καταφέρνει να μπει στην κυψέλη. Φτάνει να τρώει ...

Μύγα ληστής (Robber fly)
Δεν έχει δοθεί λαϊκή μελισσοκομική ονομασία στην χώρα μας για το παρακάτω έντομο-εχθρό των μελισσών μας, έτσι το όνομα για να το ξεχωρίζουμε θα το πάρουμε από τα χαρακτηριστικά του εντόμου, βαπτίζοντας το, μύγα ληστή...

Το μικρό σκαθάρι της κυψέλης
Παρασιτικό νόσημα που μολύνει την κυψέλη σε κατάσταση προνύμφης. Σε περίπτωση αναγνώρισής του απαιτείται η αναφορά του στις αρμόδιες υπηρεσίες σύμφωνα με ευρωπαϊκή νομοθεσία.

Η Αράχνη
Από την άνοιξη έως αργά το φθινόπωρο, οι μέλισσες που συλλαμβάνονται από τις αράχνες είναι χιλιάδες. Πολλές φορές αντιλαμβανόμαστε μέλισσες νεκρές στους ιστούς μέσα και δίπλα από το μελισσοκομείο μας, αλλά οι περισσότερες δεν πέφτουν στην αντίληψη μας διότι ...

Ο Κηρόσκορος
Ο κηρόσκορος είναι μια νυκτόβια πεταλούδα που δραστηριοποιείται όταν η θερμοκρασία περιβάλλοντος ξεπερνά τους 12 βαθμούς Κελσίου. Η επιστημονική του ονομασία είναι Galleria mellonela. Μετά τον μήνα Μάιο ή από μέσα Απριλίου αρχίζουν και γεννούν μέχρι ...

Σχόλια