Άρθρα > Μελισσοπαίδεια > Φυτά

Φαρμακιά ή διαβολόχορτο

Πέμπτη 22 Αυγ 2013, 18:47 | Κώστας Μυγδανάλευρος

Άλλες ονομασίες αυτού του φυτού είναι: μήλο του διαβόλου, διαβολοζιζάνιο, σάλπιγγα του διαβόλου, στραμόνιο, ντατούρα και άλλα. Φύεται σε όλη την γη εκτός από τις αρκτικές περιοχές, Στην Ελλάδα το συναντάμε παντού, τόσο στα εύφορα και παχιά εδάφη όσο και στα άγονα και ξερικά.

Οικογένεια: Solanaceae
Το βοτανικό του όνομα είναι: Datura stramonium

Το γένος datura αποτελείται από 15 είδη τα οποία διανέμονται σε όλη την γη, από φυτά πόα, θάμνους και δένδρα.

Οι ειδικοί βοτανολόγοι διίστανται ως προς την πατρίδα και την διάδοση του φυτού. Οι Ευρωπαίοι βοτανολόγοι λένε πως είναι φυτό της Βόρειας Αμερικής, οι εκεί βοτανολόγοι λένε πατρίδα του την Ευρώπη. Ο Alphonse de Candolle, μέγας βοτανολόγος (1855), μας λέει ότι η Datura Stramonium είναι φυτό που η πατρίδα του είναι οι παρακείμενες περιοχές της Κασπίας Θάλασσας, όπου φύεται σε πολύ μεγάλες εκτάσεις. Οι σπόροι του μεταφέρθηκαν για τις ιδιότητες τους από την Δυτική Ασία στην Ευρώπη από τους τσιγγάνους.
Το κάθε λουλούδι έχει διάρκεια ζωής σχεδόν δυο εικοσιτετράωρα... Αν τα αναπνέει κανείς για αρκετή ώρα μπορεί να του κοπεί η ανάσα.
Είναι ένα ζιζάνιο που φύεται παντού, στην Βόρεια Αμερική καλλιεργείται για φαρμακευτικούς σκοπούς. Στην Αγγλία κάποια είδη κοσμούν κήπους και αυλές, το ίδιο συμβαίνει και σε πολλές άλλες Ευρωπαϊκές χώρες αλλά και στην Ελλάδα.

Φθάνει ως συνήθως το ένα μέτρο ύψος αλλά αν το έδαφος έχει την σχετική υγρασία και είναι εύφορο το ξεπερνά και φθάνει τα δυο μέτρα. Οι ρίζες του αναπτύσσονται πολύ, με μικρά μακριά ριζίδια και κάνουν άριστη εκμετάλλευση της υγρασίας του εδάφους. Ο κορμός του είναι διακλαδωμένος με πολλά φύλλα που μοιάζουν περίπου σαν ένα είδος βλίτου. Πολλοί άνθρωποι το μπερδεύουν μάλιστα και μαζί με τα βλίτα μαζεύουν και φύλλα ή βλαστούς της φαρμακιάς ή στραμόνιου. Ακόμη και με το βράσιμο ή μαγείρεμα το δηλητήριο που υπάρχει δεν μηδενίζεται.

Περιγραφή άνθους
Τα φύλλα είναι μεγάλα και έχουν στην επιφάνεια τους ένα άτονο πράσινο χρώμα. Το κάτω μέρος του φύλου είναι ακόμη πιο άτονο πράσινο, αλλά και κάποια είδη έχουν καταπράσινα φύλλα. Στα άκρα των βλαστών βγαίνει κάθε φορά ένα φύλλο και αμέσως ακολουθεί ένα μεγάλο κάτασπρο λουλούδι.

Ανθίζουν όλο το καλοκαίρι, τα λουλούδια είναι μεγάλα, περίπου στα 8-10 εκατοστά μήκος. Ο κάλυκας του λουλουδιού είναι μακρύς και σωληνοειδής, στην χοάνη που δημιουργείται ξεπετιούνται πέντε προεξοχές οι οποίες επεκτείνονται από τον ίδιο αριθμό των τμημάτων του λουλουδιού. Τα λουλούδια ανοίγουν με την δύση του ηλίου και κλείνουν με την ανατολή του. Το κάθε λουλούδι έχει διάρκεια ζωής σχεδόν δυο εικοσιτετράωρα. Εκπέμπει  ένα ισχυρό γλυκό άρωμα που τραβά μέχρι αργά το σούρουπο τις μέλισσες για συλλογή γύρης και νέκταρος. Αν τα αναπνέει κανείς για αρκετή ώρα μπορεί να του κοπεί η ανάσα. Την νύκτα επισκέπτονται τα άνθη και κάποιες νυκτόβιες πεταλούδες και σκόροι.

Περιγραφή καρπού
Μετά την επικονίαση των ανθών, δημιουργούνται οι καρποί της φαρμακιάς, οι κάψες είναι πράσινου χρώματος και μέγεθος μικρού καρυδιού, οι οποίοι εμπεριέχουν πολυάριθμους τραχείς μικρούς σπόρους. Η φλούδα της κάψας έχει πολλά αγκάθια. Όπως είναι στρόγγυλη σαν μικρό μήλο, σε πολλά μέρη της γης έχει και την ονομασία Thornapple (αγκαθωτό μήλο). Μετά από λίγο καιρό μεγαλώνει και γίνεται όσο ένα μεγάλο καρύδι, το οποίο ανοίγει από την κορυφή προς την βάση σαν να ξεφλουδίζεται.

Το χρώμα των σπόρων όταν είναι ώριμοι είναι καφέ σκούρο. Αυτό συμβαίνει όταν ωριμάσει ο καρπός. Οι μικροί πολυάριθμοι σπόροι ξεπετιούνται με κάθε φύσημα του ανέμου και διασκορπίζονται ολόγυρα. Με αυτόν τον τρόπο γίνεται ο πολλαπλασιασμός της φαρμακιάς μέσα στα χωράφια. Όταν είναι ανθισμένη και με καρπούς, η φαρμακιά είναι τόσο χαρακτηριστική που δύσκολα να την μπερδέψει κανείς με οποιοδήποτε άλλο παρόμοιο φυτό.

Όταν τα φυτά είναι πολλά, τα φύλλα και τα άνθη τους αναδύουν μια πυκνή και βαριά μυρωδιά, ειδικά όταν συνθλίβονται ή κόβονται πολλά μαζί. Αυτή η μυρωδιά  μπορεί να σου φέρει ναυτία, και σε μία κατάσταση σαν να είσαι μισοναρκωμένος.

Οι βλαστοί σπάζουν εύκολα, και όταν σπάζουν, εκκρίνουν μια κολλώδη γαλακτώδη άσπρη ουσία που είναι πικρή στην γεύση. Καλύπτονται με τις μικρές σκληρές τρίχες, ίσως να είναι και αυτό που απωθεί τα ζώα και δεν την τρώνε.

Ποικιλίες

Datura arborea

Datura aurea

Datura candida

Datura discolor

Datura dolichocarpa

Datura fatuosa

Datura ferox

Datura indica

Datura metel

Datura meteloides

Datura sanguinea

Datura suaveolens

Datura tatula

Datura vulcanicola

Datura willemsi

Όπως βλέπετε υπάρχουν πολλές ποικιλίες του φυτού Datura. Οι 3-4 πιο διαδεδομένες στην Ελλάδα είναι:

Datura stramonium
Αυτή με τον πράσινο έντονο στα φύλλα της και τα άσπρα λουλούδια, που φύεται σε χωράφια και άκρες δρόμων.

Datura metaloides
Είναι το είδος με το άτονο πράσινο στα φύλλα της και τα τεράστια λευκά λουλούδια.

Datura brugmansia και arborea
Το είδος με τα μεγάλα κίτρινα κρεμαστά άνθη (Datura brugmansia) και η Datura arborea με τα πορτοκαλί-ροζ τεράστια άνθη που γίνεται και μικρός θάμνος.

Τα παραπάνω είδη είναι αρκετά ευδιάκριτα, οι ιδιότητές τους είναι το ίδιο επικίνδυνες για όλα τα είδη.
Το φυτό φαρμακιά (Datura stramonium) είναι δηλητήριο. Μην την αγγίζετε και μην τρώτε τους σπόρους της. Άν την αγγίξετε μην τρίβετε τα μάτια σας και πλύνετε πολύ καλά τα χέρια σας με σαπούνι.

Το κείμενο είναι γραμμένο από τον μελισσοκόμο Κ. Μυγδανάλευρο και αναρτήθηκε για πρώτη φορά το 2006 στο site melissokomos.com

Τελευταία τροποποίηση: 13/5/2016, 12:56

Διαβάστε ακόμη:

Αγριοσουσαμιά ή Αγριοβαμβακιά
Ηλιοτρόπιο ή αγριοσουσαμιά ή αγριοβαμβακιά, ηλιοτρόπιο, ασπράκι και με άλλα ονόματα το συναντάμε σε ολόκληρο τον γεωγραφικό...

Καλαμπόκι
Ο αραβόσιτος, το γνωστό μας καλαμπόκι είναι ένα δημητριακό που πατρίδα του θεωρείται η Κεντρική Αμερική και συγκεκριμένα το Μεξικό. Έξω από την Αμερικανική ήπειρο, διαδόθηκε πρώτα στην Ευρώπη και...

Κουμαριά
Η Κουμαριά είναι θάμνος αειθαλής, φτάνει περίπου τα 3 μέτρα, αλλά μερικές γίνεται ολόκληρο δένδρο. Είναι πολύ ανθεκτικό φυτό με πλούσιο ριζικό σύστημα που κάνει άριστη ...

Φθινοπωρινό ρείκι
Η σουσούρα ή Έρικα είναι αυτοφυές φυτό και γίνεται μικρός θάμνος. Είναι φυτό ικανό να καλύψει ολόκληρες πλαγιές αλλά και μεγάλες εκτάσεις. Πότε το βρίσκουμε μόνο του και πότε μαζί με κουμαριές...

Μουσμουλιά
Είναι αειθαλές δέντρο, ιθαγενές της Κίνας και της Ιαπωνίας. Στην Ελλάδα εισήχθη στα μέσα του 19ου αιώνα. Το ύψος της ξεπερνά τα έξι μέτρα, τα φύλλα της είναι δερματώδη, σκληρά σε σκούρο πράσινο χρώμα...

Δενδρολίβανο
Το δενδρολίβανο είναι άριστο χειμωνιάτικο μελισσοκομικό φυτό πολύ ανθεκτικό στις δυσμενείς καιρικές συνθήκες. Την ίδια ανθεκτικότητα παρουσιάζει και η ανθοφορία του, δεν επηρεάζεται εύκολα από δυνατούς ανέμους ή χαμηλές θερμοκρασίες...

Σχόλια